مقدمه ای بر اصول آبکاری:

هر فلزی که بتواند به  روشهای الکتریکی، شیمیایی یا مکانیکی رسوب نماید می توان به عنوان پوششی محافظ مورد استفاده قرار گیرد.

اصول آبکاری براساس الکتروشیمی، شیمی معدنی، شیمی آلی، شیمی فیزیک و الکترونیک بنا نهاده شده و از این اصول برای اصیل کردن فلزات ارزان یا قطعات غیرهادی به مدد پوشش دادن از یک فلز اصیل تر استفاده می شود. انرژی لازم ایجاد این پوشش غالبا از خارج و بوسیله جریان مستقیم و در بعضی موارد بوسیله جریان متناوب به الکترولیت (محلول آبکاری) داده می شو، یا انرژی مواد احیاء کننده داخل الکترولیت استفاده می گردد.

تکنیک های آبکاری بطور کلی به چهار منظور بکار برده می شود:

1-      تشکیل پوشش ضعیف فلزی از الکترولیت، برای اصیل کردن فلزات ارزان  و آبکاری مواد غیرهادی مثل شیشه، چینی، سرامیک، مواد مصنوعی، پلاستیک که برای مقاصد تزئینی یا بالا بردن مقاومت در مقابل خوردگی و سایش بکار میرود، که این همان آبکاری است.

2-      تشکیل پوشش ضخیم فلزی از الکترولیت که به آن شکل دهی برقی یا Electroforming   می گویند و به منظور قالب برداری از مدل صورت می گیرد.

3-      تشکیل پوشش های غیرفلزی اکسید آلومینیم و منیزیم و آلیاژهای مربوط که این روش ها را اکسایش آندی یا آندیزینگ (Anodizing) یا الکسال می نامند.

4-      آماده کردن سطوح فلزات و سطوح غیرهادی ها از طریق الکترولیز مثل چربی زدایی، حکاکی، اسیدشویی، صیقل کاری، فسفاته کاری، کروماته کردن، صیقل کاری و الکترولیتی برای براق کردن فلزات یا صیقل دادن مکانیکی مثل پرداختکاری و سمباده کاری.(1)

دریک واحد آبکاری سازندگان اساسی عبارتند از:

1-      کاتد

2-      آند

3-      الکترولیت (محلول آبکاری)

4-      تجهیزات شامل: منبع تغذیه (رکتی فایر)،وان های آبکاری،قیدها و اتصالات، تاسیسات، و…

کاتد:

شیئی یا قطعه کاری که بایستی روکش شود و معمولاً آماده سازی سطح بر روی آن انجام می شود و به قطب منفی رکتی فایر متصل می گردد.

آند:

فلزی است که بایستی روی کاتد به عنوان پوشش بنشیند و بستگی به نوع آبکاری دارد مانند: روی – مس – نیکل و …، و به  قطب مثبت رکتی فایر متصل می گردد.

الکترولیت (محلول آبکاری):

معمولاً،الکترولیت یک محلول آبی است که شامل فلز روکش بصورت یون می باشد.ساده ترین راه تولید یک فلز از یون مربوطه آن است که از محلول شامل املاح ساده همان فلز استفاده شود. مانند محلول آبکاری مس که از نمک های سیانور مس یا سولفات مس استفاده می شود.

تجهیزات آبکاری:

رکتی فایر: دستگاهی است که برق متناوب را تبدیل به برق مستقیم نموده و از جریان آن برای عملیات پوشش کاری استفاده می شود.

وان آبکاری: مخازنی که در آن محلول های آبکاری ریخته می شود و نبایستی مورد تاثیر الکترولیت قرار گیرد. به عنوان مثال برای محلول های اسیدی از وانهای فولادی  روکش دار و برای محلولهای قلیایی از مخازن فولادی استفاده می شود.

قیدها و اتصالات: برای اینکه قطعاتی که بایستی بر روی آن عملیات پوشش کاری انجام شود بایستی با لوازمی در وان آبکاری آویزان و در شرایطی خاص با اتصالاتی مسی(شینه مسی) به دستگاه رکتی فایر متصل گردد.

تاسیسات: در یک کارگاه آبکاری تاسیساتی مانند دستگاه فیاتراسیون، سختی گیر آب، سیستم های حرارتی و برودتی، تصفیه خانه پساب های شیمیایی، مخازن نگهداری مواد اولیه و… نیاز است.